Las miejski

Wieloletni mieszkańcy Olsztyna nie zauważają zapewne na co dzień, że przemieszczając się w obrębie miasta, nieustannie wchodzą pod górkę lub z niej schodzą i znowu muszą się wspinać, jako że powierzchni płaskich jest tu niewiele. Naukowcy określają takie ukształtowanie powierzchni mianem terenu falistego, któremu blisko już do górskiego. Falisty jest nie tylko teren miejski, ale i okoliczny Olsztyna, co szczególnie widać w obszarach leśnych. I tak najwyżej położony punkt nad poziomem morza osiąga tu wysokość prawie 149 metrów, a położony najniżej – 90 metrów. Jest to miejsce ujścia Wadągu do Łyny. W rejonach brzegów obu tych rzek występują niezwykle malownicze jary, których spadek w niektórych miejscach dochodzi do 30 stopni. Niemal na każdym kroku spotykamy widoki jakże podobne do leśnej głuszy odległych puszczańskich obszarów. Las Miejski zajmuje powierzchnię ponad 1348 hektarów. Według fachowych szacunków olsztyński drzewostan posiada odpowiednie walory i spełnia kryteria stawiane lasom wypoczynkowym. Dominują tu drzewostany z panującymi gatunkami drzew iglastych – 74 proc. powierzchni zalesionej, natomiast udział drzewostanów liściastych jest znacznie mniejszy i stanowi 25 proc. powierzchni zalesionej.

Większość siedlisk leśnych na terenie Lasu Miejskiego to siedliska w stanie naturalnym lub do niego zbliżonym. W swych naturalnych założeniach Las Miejski posiada dwa rezerwaty torfowiskowe – Redykajny i Mszar. Do lat siedemdziesiątych istniał jeszcze rezerwat jeziora Tyrsko. Miejsce to jednak straciło swoją ekologiczną czystość w wyniku rekreacyjno-plażowej ekspansji wczasowiczów.

Redykajny i Mszar jako rezerwaty torfowiskowe, ze względu na swoje wysokie wartości przyrodnicze, dydaktyczne i naukowe zostały objęte ochroną już w 1907 roku, co prawnie utwierdziły władze polskie w 1948 i 1953 roku. Pierwsze badania florystyczne przeprowadził tu w końcu lat dwudziestych XX wieku dr H. Steffen, publikując je w roku 1931. Śródleśne torfowisko Redykajny zajmujące powierzchnię 9,30 hektarów jest do dziś stałym miejscem obserwacji dla badaczy rozwoju zbiorowisk roślinnych występujących w tego rodzaju środowisku, takich jak turzyca dzióbkowata, zaostrzona i nitkowata, olszyna typowa, bór bagienny i bór świeży na torfie. Rezerwat Redykajny zabezpiecza też grupę rzadkich na Pojezierzu Mazurskim gatunków roślin borealnych, w tym reliktów polodowcowych. Jak wynika z badań przeprowadzonych tu w latach 1996-1997 przez J. Dziedzica, w rezerwacie występują niezwykle rzadkie dla flory Polski gatunki mchu, turzyca tortowa, żłobik koralowaty, wymiń jednostronny, turzyca oma, zaostrzona, bażyna czarna, rosiczka okrągłolistna i żurawina błotna. Swoich przedstawicieli ma tu także świat zwierzęcy, na przykład zamieszkuje w Redykajnach prowadząca nadrzewny tryb życia rzekotka drzewna.

Rezerwat Mszar utworzono głównie w celu zachowania jako reliktu śródleśnie położonego torfowiska porośniętego sosnowym borem. Obszar ten ukształtował się w miejscu dawnego jeziora i reprezentuje obecnie ekosystem o różnym stopniu rozwoju. Występującym tu mchom i najprzeróżniejszym bagiennym roślinom towarzyszą duże skupiska wierzby rokity, olszy czarnej i brzozy omszonej.